To nie jest zabawka

Młotek, klucze, sztućce, grabie i inne narzędzia ogrodnicze, opakowania („to opakowanie nie jest zabawką”), komputer, telefon, deski, kołki, sznurki, a czasem nawet kamienie czy woda, jedzenie... można by długo wymieniać.

To nie są zabawki. Z pewnością nie. Zabawki są plastikowe, bezpieczne, mają certyfikat i produkowane są w Chinach.

Sama tak czasem mówię, łapię się na tym i gryzę w język, bo przypomina mi się, jak bardzo nie lubię tego tekstu, często kierowanego do moich (lub nie moich) dzieci, słyszanego w rodzinach, na placach zabaw itp. Napiszę krótko, dlaczego.

Świat jest podzielony. Istnieje świat dorosłych i świat dzieci. Te światy stykają się w niektórych punktach, ale tych punktów jest niewiele. Dorośli i dzieci należą do innych gatunków albo przynajmniej do innych kast. Dorośli zajmują się poważnymi sprawami, pracą, mają poważne problemy, używają poważnych przedmiotów i narzędzi. Praca jest ciężka, często nieprzyjemna, ale nie ma wyboru. Dzieci zajmują się sprawami błahymi, zabawą, ich problemy są błahe, no i używają zabawek. Przedmiotów przeznaczonych specjalnie dla nich. Ich życie jest lekkie i przyjemne. Teraz się bawisz, jak dorośniesz, to będziesz pracować. Będziesz wtedy marzyć o zabawie, tak jak teraz marzysz o tym, żeby zajmować się tym, co ważne. Ale nie będzie odwrotu, więc korzystaj i zostaw nam nasz poważny, smutny świat.

Tyle że to nieprawda. A przynajmniej ja zupełnie nie zgadzam się z tą wizją.

Świat dorosłych i świat dzieci to jeden świat, wspólny świat. Praca i zabawa przenikają się. Zabawka może być narzędziem, a narzędzie zabawką. Dorośli mogą budować z klocków, a dzieci robić ciasto. Istnieją pożyteczne czynności, które dostarczają przyjemności i satysfakcji, prace dające radość, z drugiej strony - wiele pozornie bezcelowych zabaw doprowadziło np. do przełomowych naukowych odkryć.

Poza tym dziecko cały czas pracuje. Rozwija się, poznaje rzeczywistość i rządzące nią prawa, uczy się na każdym kroku. Szczególnie w alternatywnych systemach edukacji widać, jak nauka, zabawa i praca stanowią nierozłączną jedność. To po prostu życie.

Oczywiście, istnieją przedmioty niebezpieczne albo wartościowe, których nie chcemy dawać dzieciom. To zrozumiałe i uzasadnione. Ale może lepiej je schować albo spróbować wytłumaczyć, dlaczego lepiej poczekać na nie jeszcze kilka lat. Każdy ma też swoje osobiste granice, swój mały świat, swoją własność, którą nie chce się dzielić z innymi – dorosły i dziecko. To też można wyjaśnić – nie dam, bo to moje, to dla mnie ważne i cenne.

Zbywając dziecko tekstem „to nie jest zabawka”, wysyłasz mu komunikat: zajmij się swoimi niepoważnymi sprawami, a ja się zajmę swoimi, poważnymi. Nasze światy są odrębne. Jesteś z innej planety. Znaj swoje miejsce – znaczysz niewiele.

Nie chcę, żeby moje dzieci tak myślały, nie tak chcę układać z nimi relację. Dlatego wykreślam to zdanie z rodzicielskiego repertuaru.